بسیاری از افرادی که به طور مرتب قهوه مصرف میکنند به این مسئله پی بردهاند که این نوشیدنی محبوب نه تنها یک ماده عالی برای سرحال آمدن آنها در صبح است بلکه آنها را وادار میکنند تا بیدار شوند و برای دفع مدفوع به توالت بروند. اما با وجود این که تاثیر کمکی قهوه بر کار منظم روده یک امر اثبات شده است هنوز به طور کامل مشخص نیست که چرا این مسئله اتفاق میافتد. برای پی بردن به پاسخ این سوال عدهای از دانشمندان به موشهای آزمایشگاهی قهوه دادند. در ادامه این مقاله با ما باشید تا به بررسی بیشتر روند انجام این تحقیق و نتایج حاصل از آن بپردازیم.
نتایج اولیه تحقیق
نتایج اولیه این تحقیقات، آخر هفته پیش در یک کنفرانس تحقیقاتی به نام هفته بیماریهای گوارشی منتشر شد و در آن نظریهای مبنی بر این مطرح شد که تاثیر قهوه بر روی دفع هیچ ارتباطی به وجود کافئین در آن ندارد؛ علاوه بر این گفته شد که این نوشیدنی میتواند موجب از بین رفتن باکتریهای مفید روده شود.
روند انجام تحقیقات
محققان در واحد پزشکی دانشگاه گالوستون تگزاس به مدت سه روز مستقیما موشهای آزمایشگاهی را با مقادیر کمی از قهوه تغذیه کردند که شامل هر دو نوع بدون کافئین و کافئین دار بود. سپس عمل دفع را با استفاده از معاینه فیزیکی و پروب و با توجه به عملکرد ماهیچهها و نحوه هدایت غذا در روده موشها مورد بررسی قرار دادند. در نهایت آنها در آزمایشگاه واکنش بافت روده نسبت به مصرف قهوه را بررسی کردند. نتایج به دست آمده کاملا واضح بودند: عضلات روده کوچک و بزرگ پس از مصرف انقباضات شدیدتری خواهند داشت و در نتیجه مواد غذایی در طول روده سریعتر حرکت میکنند.
در واقع قهوه روی عملکرد رودهها اثر تحریک کننده دارد و این مسئله به هیچ عنوان ارتباطی به وجود کافئین ندارد چرا که این اثر را میتوان حتی در نوع بدون کافئین آن نیز مشاهده کرد بنابراین به این نتیجه میرسیم که عملکرد گفته شده مستقل از وجود کافئین است.
نویسنده اصلی این مقاله Xuan-zheng Shi استاد بخش داخلی دانشکده پزشکی در این رابطه گفت: این اولین مطالعهای نیست که نشان میدهد عضلات روده مستقیما از قهوه تاثیر میپذیرند. در سال 1990 محققان دریافتند افراد سالمی که ادعا میکردند با استفاده از این نوشیدنی دفع راحتتری دارند نسبت به افرادی که چنین احساسی نداشتند بعد از مصرف قهوه سیاه حرکات رودهایشان بیشتر میشد همان طور که در مطالعه اخیر مشخص شد که حتی نوع بدون کافئین نیز چنین تاثیری روی عملکرد روده میگذارد.
نتایج حاصل از تحقیق
با توجه به زمان اندکی که مشاهده این انقباضها طول کشید (مدت زمان 4 دقیقهای) محققان در سال 1990 اظهار داشتند که قهوه میتواند به طور غیر مستقیم و از طریق روده کوچک یا معده بر روی روده بزرگ تاثیر بگذارد. این مطالعه، تحقیق مشابهی بود که نشان داد همه افراد پس از مصرف ابن نوشیدنی احساس دفع پیدا نمیکنند و حدود 30 درصد افراد در این دسته قرار میگیرند.
اما شی و تیم همراهش تنها به مطالعه مستقیم روده اکتفا نکردند و به همراه آن مدفوع موشهای آزمایشگاهی را نیز مورد بررسی قرار دادند. آنها به این نتیجه رسیدند که در نمونه مدفوع موشهایی که قهوه مصرف کرده بودند باکتری کمتری نسبت به دیگر موشهایی که قهوه نخورده بودند مشاهده میشود و هنگامی که نمونه را به پتری دیشی که حاوی محلول 1.5 درصد قهوه بود منتقل کردند متوجه شدند که رشد باکتریها متوقف میشود و با افزایش این میزان به سه درصد اثر مشابه اما قویتری مشاهده شد همان گونه که نوع بدون کافئین نیز اثری مشابه نوع کافئین دار بر جای گذاشت.
این نتیجه واقعا جالب توجه است زیرا به این معنی است که قهوه میتواند اثر ضد باکتریایی داشته باشد و همین اثر را نوع بدون کافئین نیز دارد. اما برای این که پی ببریم که چرا این نوشیدنی میتواند چنین اثر سرکوب کنندهای روی میکروبیوم داشته باشد به مطالعات بیشتری نیاز است.
تاثیر قهوه بر اکوسیستم میکروبی روده
در حال حاضر نمیتوان گفت که قهوه چگونه بر اکوسیستم میکروبی روده ما که به عنوان میکروبیوم شناخته شده است تاثیر میگذارد اما آنچه مشخص است این است که میکروبیوم روده یک محیط آسیب پذیر است و این که قهوه بتواند رشد باکتریهای مفید را در روده کند و یا حتی متوقف کند به خودی خود بد است. از طرفی تحقیق دیگری نشان داده است که این نوشیدنی میتواند سلامت کلی روده بزرگ را تحت تاثیر قرار دهد و خطر ابتلا به سرطان روده را کاهش میدهد (در هر صورت با وجود همه این تحقیقات صورت گرفته روی رژیم غذایی به طور قطعی نمیتوان درباره هیچ چیز نظر داد).
مطالعات دیگری نیز رابطه بین میکروبیوم روده و حرکت غذا در طول آن را به اثبات رساندهاند. اما این که چگونه مورد اول روی دومی تاثیر میگذارد هنوز به طور دقیق مشخص نیست. شی و همکارانش نیز این را مشخص نکردهاند که قهوه چگونه از طریق میکروبیوم روی روده تاثیر میگذارد و تنها به این نتیجه رسیدهاند که ارتباط جالبی در بین آنها وجود دارد که نیازمند بررسی بیشتر است.
حتی اگر باکتریهای روده در تاثیر قهوه بر عمل دفع نقش داشته باشند نمیتوان گفت که این تنها عامل تاثیرگذار در دفع راحت مدفوع است؛ بنابراین برای شناسایی و بررسی بیشتر این تاثیرات نیاز است تا تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.
استفاده از قهوه در مبتلایان به یبوست
صرف نظر از چگونگی آن، محققان اظهار داشتند: این که مصرف قهوه را میتوان به عنوان یک روش نسبتا راحت در افرادی که مبتلا به یبوست هستند و یا به طور موقت روده آنها به سختی کار میکند مورد استفاده قرار داد مسئلهای است که ارزش تحقیق و کاوش بیشتر را دارد. شی و همکارانش قصد دارند تا نتیجه تحقیقات کامل خود را طی چند ماه آینده در یک ژورنال علمی به چاپ برسانند.
در عین حال شاید برای شما جای تعجب باشد اگر بگوییم شواهد اندکی وجود دارند که استفاده از قهوه را از روشهای دیگری چون تنقیه توصیه میکنند که هیچ سودی از نظر بهداشتی یا سم زدایی ندارد.
